ဓမၼကထိကသိေကာင္းစရာမ်ား
အပိုင္း { ၁ }
ဓမၼကထိက အဂၤါ ၅ ပါး
၁။ ဒါနကထာ၊ သီလကထာ၊ သဂၢကထာ၊ စေသာ အႏုပုဗၺိကထာကို ( ကထာအစဥ္ကို ) ေဟာရမည္။
၂။ ထိုထိုအက်ဳိး၏ အေၾကာင္းကို ေဖာ္ျပ၍ေဟာရမည္။
၃။ က႐ုဏာ ေ႐ွ႕ထား၍ ေဟာရမည္။
၄။ ဓမၼပူဇာ၀တၳဳ ၊ အနာဂတ္ဒါန၀တၳဳ စေသာ အာမိသကိုမငဲ့ဘဲ ေဟာရမည္။
၅။ မိမိ သူတစ္ပါးကုိ မထိပါးဘဲ ေဟာရမည္။
ဤရည္ရြယ္ခ်က္ ငါးပါးျဖင့္ ေဟာၾကားျခင္း
သည္ ဓမၼကထိက အဂၤါငါးပါး ျဖစ္သည္။
( ၁ ) အႏုပုဗၺိကထံ ကေထႆာမီတိ ပေရသံ
ဓေမၼာ ေဒေသတေဗၺာ။
( ၂ ) ပရိယာယ ဒႆာ၀ီ ကထံ ကေထႆာမီတိ ပေရသံ ဓေမၼာ ေဒေသတေဗၺာ။
( ၃ ) အႏုဒၵယာတံ ပဋိစၥ ကထံ ကေထႆာမီတိ
ပေရသံ ဓေမၼာ ေဒေသတေဗၺာ။
( ၄ ) န အာမိသႏၱေရာ ကထံ ကေထႆာမီတိ
ပေရသံ ဓေမၼာ ေဒေသတေဗၺာ။
( ၅ ) အတၱာနဥၥ ပရဥၥ အႏုပဟစၥ ကထံ
ကေထႆာမီတိ ပေရသံ ဓေမၼာ ေဒေသတေဗၺာ ၊
န ေခါ အာနႏၵ သုကရံ ပေရသံ ဓမၼံ ေဒေသတုံ ၊
ပေရသံ အာနႏၵ ဓမၼံ ေဒေသေႏၱန
ဣေမ ပဥၥဓေမၼ အဇၥ်တၱံ ဥပ႒ာေပတြာ ပေရသံ
ဓေမၼာ ေဒေသတေဗၺာ။
{ အံ/၅ / ၁၆၂ } { ဥဒါယီသုတၱံ }
( ေဆာင္ပုဒ္ )
ကထာစဥ္ကာ ၊ ေၾကာင္းျပကာႏွင့္ ၊
ကရုဏာရိွခ့ဲ ၊ လာဘ္မငဲ့တည့္ ၊
ကိုယ္နဲ႔သူအား ၊ မထိပါးသည္ ၊
တရားေဟာသူ အဂၤါတည္း ။
( ၁ ) ကထာစဥ္ဟူသည္ကား
၁။ ဒါနကထာ ေ႐ွ႕ဦးစြာဒါနတရားကို ေဟာၾကားျခင္း။
၂။ သီလကထာ ထို႔ေနာက္ သီလကို
ေဟာၾကားျခင္း။
၃။ သဂၢကထာ ထို႔ေနာက္ ဒါန သီလတို႔၏ အက်ဳိးကိုျပ၍ နတ္ျပည္ေရာက္ပုံကို
ေဟာၾကားျခင္း။
၄။ ကာမာနံ အာဒီန၀ကထာ လူ႔ျပည္ နတ္ျပည္ စည္းစိမ္ခ်မ္းသာ ကာမဂုဏ္တို႔၏ အျပစ္ကို ေဟာၾကားျခင္း။
၅။ နိကၡေမ အာနိသံသကထာ ကာမဂုဏ္မွ
ေ႐ွာင္ခြာျခင္း ၊ ထြက္ခြာျခင္း၏
အက်ဳိးေက်းဇူးကို ေဟာၾကားျခင္း။
၆။ စတုသစၥေဒသနာကထာ သစၥာေလးပါးတရားကို ေဟာၾကားျခင္း။
ဤအစဥ္ေျခာက္ပါးကို ေဟာၾကားျခင္းသည္ ကထာအစဥ္အတိုင္း ေဟာျခင္းမည္၏။
( ၂ ) အေၾကာင္းကိုျပ၍ ေဟာၾကားျခင္းဟူသည္
ဒုဂၢတိမွလြတ္ေၾကာင္း ၊ သုဂတိသို႔ေရာက္ေၾကာင္း၊ စည္းစိမ္ခ်မ္းသာရေၾကာင္း၊ ပစၥဳပၸန္ တမလြန္ ေဘးရန္ကင္းေၾကာင္း ခ်မ္းသာေၾကာင္း၊ သံသရာ၀ဋ္ဒုကၡမွ ကင္းလြတ္ေၾကာင္း
အစရိွေသာ ေလာကီေလာကုတၱရာ
ခ်မ္းသာျခင္း၏ အေၾကာင္းတို႔ကို ေဖာ္ျပ၍ ေဟာၾကားျခင္းတည္း ။
( ၃။ ) ကရုဏာကို အစြဲျပဳ၍ ေဟာျခင္းဟူသည္
တရားနာသူတို႔သည္ အကုသိုလ္ေတြမ်ားေန႐ွာၾကသည္။ ကုသိုလ္အားနည္း႐ွာၾကသည္။ ပမာဒတရား လႊမ္းမိုးခံေနရ႐ွာၾကသည္
စသည္ျဖင့္ တရားနာသူအေပၚ သနားက႐ုဏာေ႐ွ႕ထား၍ ကုသိုလ္တရားပြားမ်ား၍ အပၸမာဒတရား လက္ကိုင္ထားႏိုင္ရန္၊ တရားထူးရရိွႏိုင္ရန္ ေဟာၾကားျခင္းတည္း။
( ၄ ) အာမိသကိုမငဲ့ဘဲ တရားေဟာျခင္းဟူသည္
အလွဴ၀တၳဳ လွဴသည္ျဖစ္ေစ၊ မလွဴသည္ျဖစ္ေစ တရားသိေစေရးကိုသာ ေ႐ွ႕႐ႈ၍ ေဟာၾကားျခင္း
တည္း။ အနာဂတ္ လာဘ္မငဲ့ျခင္း၊
ပူေဇာ္သကၠာရ၊ လာဘသကၠာရသိေလာက
( နာမည္ေက်ာ္ၾကားျခင္း ) စသည္ကို
မငဲ့ျခင္းလည္း ပါ၀င္၏။
( ၅ ) မိမိသူတစ္ပါး မထိပါးဘဲ တရားေဟာျခင္း
ဟူသည္ မိမိႏွင့္ မိမိဆိုင္ရာကို ေျမႇာက္ပင့္၍ သူတစ္ပါးႏွင့္ သူတစ္ပါးဆိုင္ရာကို ႏိွမ္ခ်၍
မေဟာဘဲ တရားသေဘာ အရိွအတိုင္းကိုသာ
႐ိုး႐ိုးေဟာၾကားျခင္းတည္း။
ဓမၼကထိက မည္ႏိုင္ရန္ တရားေဟာပုံ
အျခင္းအရာကား
ခႏၶာငါးပါးကို ၿငီးေငြ႕ျခင္းငွါ တပ္မက္မႈ
ကင္းျခင္းငွါ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းငွါ တရားကို ေဟာၾကားပါက ဓမၼကထိကပုဂၢိဳလ္
ေခၚဆိုထိုက္၏။
{ ခႏၶ/သံ/ ပါ/ ၁၃၃/ ဓမၼကထိကသုတၱံ။ }
စကၡဳ ေသာတ ဃာန ဇိ၀ွါ ကာယ မန ဤအဇၥ်တၱိကာယတန ၆ပါးကို ၿငီးေငြ႕ေအာင္၊ တပ္မက္ျခင္းကင္းေအာင္၊ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းေအာင္ တရားေဟာၾကားပါက ဓမၼကထိကပုဂၢိဳလ္ ေခၚဆိုထိုက္၏။
{ သဠာယတန/သံ/ပါ/၃၅၃/ဓမၼကထိကသုတၱံ။ }
ဇာတိ ဇရာ မရဏကို ဘ၀ ဥပါဒါန္ တဏွာ
ေ၀ဒနာ ဖႆ သဠာယတန ႐ုပ္နာမ္ ၀ိညာဏ္ သခၤါရ အ၀ိဇၨာကို ၿငီးေငြ႕ျခင္းငွါ တပ္မက္ျခင္း
ကင္းေစျခင္းငွါ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းငွါ တရားကိုေဟာ၏။ ယင္းသို႔ ေဟာပါက ဓမၼကထိကေခၚဆိုထိုက္၏။
{ နိဒါန/သံ/ပါ/ ၂၅၈/ ဓမၼကထိကသုတၱံ။ }
အဘိဓမၼာတရားကို ေဟာၾကားမွ
ဓမၼကထိကပုဂၢိဳလ္ေခၚဆိုထိုက္၏။
{ အ႒သာလိနီ / ၃၀/ဟံသာ၀တီမူ }
ေဆာင္ပုဒ္
ခႏၶာငါးပါး ၊ ၿငီးေငြ႕သြားေအာင္ ၊
ေဟာၾကားတတ္ေပ ၊ စြမ္းႏိုင္ေပ၊
မွတ္ေလ ဓမၼကထိက။
အဇၥ်တၱိက၊ အာယတနေျခာက္ပါး၊
ၿငီးေငြ႕သြားေအာင္၊ ေဟာၾကားတတ္ေပ၊
စြမ္းႏိုင္ေပ၊ မွတ္ေလ ဓမၼကထိက။
ပဋိစၥတရား ၊ ၿငီးေငြ႕သြားေအာင္၊
ေဟာၾကားတတ္ေပ ၊ စြမ္းႏိုင္ေပ၊
မွတ္ေလ ဓမၼကထိက။
အဘိဓမၼာတရား၊ သိထင္႐ွားေအာင္၊ ေဟာၾကားတတ္ေပ ၊ စြမ္းႏိုင္ေပ၊
မွတ္ေလ ဓမၼကထိက။
ျမတ္စြာဘုရားသည္ အဘယ္သို႔ေသာ
အျခင္းအရာအားျဖင့္
တရားေဟာၾကားသနည္းဟူမူကား။
( ၁ ) သုတ္တရားေတာ္
မဂၤလသုတ္စသည္ျဖင့္ သုတ္တစ္ခုျပဳ၍
ေဟာၾကားေတာ္မူသည္။
( ၂ ) ေဂယ်တရားေတာ္
ဂါထာပါေသာ ( ဂါထာႏွင့္တကြ )
သုတ္တစ္ခုျပဳ၍ ေဟာၾကားေတာ္မူသည္။
( သဂါထာ၀ဂၢ သံယုတ္စသည္။ )
( ၃ ) ေ၀ယ်ာကရဏ တရားေတာ္
ဂါထာမပါ စုဏၰိယသက္သက္ျဖင့္
ေဟာၾကားေတာ္မူသည္။
( ၄ ) ဂါထာ တရားေတာ္
ဂါထာသက္သက္ သီးသန္႔အားျဖင့္
ေဟာၾကားေတာ္မူသည္။
( ဓမၼပဒ စသည္။ )
( ၅ ) ဥဒါန္းတရားေတာ္
ေသာမနႆဉာဏ္အစြမ္းေၾကာင့္
၀မ္းေျမာက္ေတာ္မူ၍ ဥဒါန္းက်ဴးရင့္
ေဟာၾကားေတာ္မူသည္။
( ၆ ) ဇာတက ( ဇာတ္၀တၳဳ ) တရားေတာ္
အတိတ္ဇာတ္ေၾကာင္းကို ေဟာၾကားေတာ္မူသည္။
( ၇ ) အဗၻဳတ တရားေတာ္
အ့ံၾသဘနန္း ထူးဆန္းေသာ အေၾကာင္းအရာ
ႏွင့္ စပ္၍ ေဟာၾကားေတာ္မူသည္။
( ၈ ) ေ၀ဒလႅ တရားေတာ္
ႏွစ္သက္၀မ္းေျမာက္ျခင္းကို ရၾကကုန္၍
ေမးျမန္းေသာ အေၾကာင္းအရာႏွင့္စပ္၍ ေဟာၾကားေတာ္မူသည္။
( ၉ ) ဣတိ၀ုတၱကတရားေတာ္
ခုဇၨဳတၱရာေထရီမသည္ ဗုဒၶေဟာၾကားပုံကို
ျပန္လည္၍ ေဟာၾကားေသာ တရားျဖစ္သည္။
ဤကား ျမတ္စြာဘုရား တရားေဟာၾကားပုံ
ကိုးမ်ိဳးတည္း။
တစ္နည္းေသာ္ကား
ျမင္းတို႔ကို ေလ့က်င့္သင္ၾကား နည္းျပဆရာႀကီး ေကသိ မည္ေသာပုဏၰားႀကီး ျမတ္ဗုဒၶထံသို႔
ေရာက္လာေသာအခါ ျမင္းတို႔အား ဆုံးမသင္ျပပုံ
ကို ဗုဒၶျမတ္စြာသည္ ေမးျမန္းရာ၌ ေအာက္ပါအတိုင္းေလွ်ာက္ထားေလ၏။
( ၁ ) အႏုနည္းျဖင့္ ေခ်ာ့ေမာ့ ဆုံးမရပါသည္။
( ၂ ) အၾကမ္းနည္းျဖင့္ ဆုံးမရပါသည္။
( ၃ ) အႏု အၾကမ္း ႏွစ္မ်ိဳးျဖင့္လည္း ဆုံးမရပါသည္ဟု ေလွ်ာက္ထား၏။
ထိုအခါ ျမတ္ဗုဒၶသည္ ဤနည္းသုံးနည္းျဖင့္
ဆုံးမ မရခ့ဲေသာ္ အဘယ္သို႔ ဆုံးမရပါသနည္း
ဟု ေမးေတာ္မူ၏။ ဤနည္းသုံးနည္းျဖင့္
ဆုံးမ မရေသာျမင္းကို တပည့္ေတာ္ အဆုံးစီရင္ (သတ္ပစ္) လိုက္ပါသည္ဘုရားဟု ျပန္လည္၍ ေလွ်ာက္ထား၏။
{ မွတ္ခ်က္ ဤဆရာႀကီး ဆုံးမ မရတဲ့ ျမင္းရိွ
ေသးသည္ဟု စကားတင္စီး ကဲ့ရဲ႕မည္ဆိုး၍
ယင္းသို႔ စီရင္သည္ ဟူလို။ }
ထိုအခါမွာ ေကသိျမင္းဆရာႀကီးက
တဖန္ျပန္လည္၍ ေလွ်ာက္ထား၏ ။
ျမတ္စြာဘုရားသည္လည္း သတၱ၀ါတို႔ကို
ယဥ္ေက်းလိမၼာေအာင္ အဘယ္သို႔ ဆုံးမေတာ္မူပါသနည္းဟု ေမးျမန္းေတာ္မူ၏။
ထိုအခါ ျမတ္ဗုဒၶက ပုဏၰားႀကီး သင္ ဆုံးမသကဲ့သို႔ ငါသည္လည္း နည္းသုံးနည္း
ျဖင့္သာ ဆုံးမေပ၏။
( ၁ ) ကုသိုလ္တရား ၊ ထိုကုသိုလ္၏
အက်ဳိးတရားကိုျပ၍ အႏုနည္းျဖင့္ ဆုံးမျခင္း။
( ၂ ) အကုသိုလ္တရား ၊ ထိုအကုသိုလ္၏ အက်ဳိးတရားကိုျပ၍ အၾကမ္းနည္းျဖင့္ ဆုံးမျခင္း။
( ၃ ) ယင္းႏွစ္မ်ဳိးလုံးကိုျပ၍ အႏု အၾကမ္းနည္း
ျဖင့္ ဆုံးမေပ၏ဟု မိန္႔ၾကားေတာ္မူေလသည္။
ထိုအခါ ေကသိပုဏၰားႀကီးက ဤသုံးမ်ဳိးျဖင့္ ဆုံးမ၍မရခ့ဲေသာ္ အသို႔
ဆုံးမေတာ္မူပါသနည္းဟု ေလွ်ာက္ထား
ေမးျမန္းေလ၏။ ျမတ္ဗုဒၶသည္ ဤသုံးနည္းျဖင့္ ဆုံးမ မရေသာ သတၱ၀ါကို ငါတို႔သည္
အဆုံးစီရင္ ( သတ္ပစ္ ) လိုက္သည္ဟု
မိန္႔ေတာ္မူ၏။
ေကသိပုဏၰားႀကီးက အ႐ွင္ဘုရား
အ႐ွင္ဘုရားတို႔အား သတ္ျဖတ္ျခင္းအမႈသည္
မေလ်ာက္ပတ္ မေလ်ာ္ကန္သည္မဟုတ္ပါေလာ
ဟု ေလွ်ာက္ထားေလရာ ဗုဒၶသည္ ပုဏၰားႀကီး ဆုိဆုံးမ၍ မရေသာသူကို မည္သည့္အဆုံးအမကိုမွ် မေပးေတာ့ဘဲ လ်စ္လ်ဴရႈ
ပစ္ထားျခင္းကို သူေတာ္ေကာင္းတို႔၏
အဆုံးစီရင္မႈ သတ္ပစ္မႈ ျဖစ္၏ဟု မိန္႔ေတာ္မူ၏။
ဘုရား၊ ရဟႏၱာ ၊ အရိယာသူေတာ္ေကာင္း၊
မိဘ ဆရာတို႔က ဆိုဆုံးမမႈ မျပဳ သင့္ထိုက္ႏွင့္
သင့္ကံ ျဖစ္ခ်င္ရာျဖစ္ဟု အပယ္ခံ အပစ္ခံရေသာသူသည္ ေကာင္းက်ဳိးခ်မ္းသာ ပ်က္ျပဳန္း၍ အသက္႐ွင္လ်က္ ေသဆုံးသူမည္သတည္း ။
ဤကား ျမတ္ဗုဒၶ၏ တရားေဟာၾကားပုံ
နည္းသံုးမ်ဳိးတည္း။
ထိုမွတစ္ပါး ျမတ္ဗုဒၶသည္ အထူးထူးအျပားျပား ဆန္းၾကယ္ေသာနည္းတို႔ျဖင့္လည္း
တရားေဒသနာေတာ္ကို ေဟာေတာ္မူ၏။
( ၁ ) အက်ဥ္းနည္းအားျဖင့္ေဟာျခင္း
ျမတ္ဗုဒၶသည္ လိုရင္အဓိပၸါယ္ကို အက်ဥ္းခ်ဳပ္၍ ေဟာၾကားေတာ္မူ၏။ ဗာဟိယဒါ႐ုစိမေထရ္အား
ဒိေ႒ ဒိ႒မတၱံ ဘ၀ိႆတိ စသည္ျဖင့္
အက်ဥ္းနည္းေဟာၾကားေတာ္မူ၏ ။
ဘေဒၵကရတၱ ဂါထာ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ကို
အ႐ွင္သမိဒၶိမေထရ္အား ေဟာၾကားေတာ္မူ၏။
အဘိဓမၼာ မာတိကာပါဠိေတာ္ကို
အက်ဥ္းဥေဒၵသထား၍ ေဟာၾကားေတာ္မူ၏။
အ႐ွင္သာရိပုၾတာမေထရ္ျမတ္အား
အဘိဓမၼာ ခုႏွစ္က်မ္းကို အက်ဥ္းအားျဖင့္ ေဟာၾကားေတာ္မူ၏။
(၂ ) အက်ယ္အားျဖင့္ေဟာျခင္း
အက်ဥ္းျပအပ္ၿပီးေသာ တရားတို႔ကို ထပ္မံျပီး အက်ယ္ခ်ဲ႕ဖြင့္ဆို၍ ေဟာၾကားေတာ္မူ၏။ အဘိဓမၼာ ၀ိဘင္းပါဠိေတာ္ စသည္ကား
အက်ယ္ခ်ဲ႕၍ ေဟာအပ္ေသာ ပါဠိေတာ္မ်ားေပတည္း။
( ၃ ) အက်ဥ္း အက်ယ္နည္းအားျဖင့္ေဟာျခင္း
ဦးစြာပထမ အက်ဥ္းေဟာ၍ ဒုတိယ အက်ယ္ခ်ဲ႕ကာေဟာေတာ္မူ၏။အဂုၤတၱိဳရ္ပါဠိ ပဥၥကနိပါတ္
ဒုကၠထာသုတၱံ၌ မေကာင္းသျဖင့္ ဆိုအပ္ေသာစကား ငါးပါး။ ( ဒုကၠထာ ငါးပါး )
သုကထာ ငါးပါး အက်ဥ္းသ႐ုပ္ကို
ေဟာေတာ္မူ၏။ ထိုသုတ္ႏွင့္အလားတူ
သုတ္မ်ားကိုလည္း သေခၤပ ၀ိတၱာရ
( အက်ဥ္းအက်ယ္ ) ေဒသနာနည္းအားျဖင့္ ေဟာၾကားေတာ္မူ၏။
{ အံ/၅/ပါ/၁၅၉/၁၆၁ }
( ၄ ) အက်ဥ္း အက်ယ္ကို ထပ္ဆင့္၍
အက်ယ္ေဟာျခင္း
ဦးစြာပထမ အက်ဥ္းကို ေဟာေတာ္မူ၏။
ဒုတိယ အက်ယ္ကို ေဟာေတာ္မူ၏။
တတိယ အက်ယ္ကိုပင္ ထပ္ဆင့္ခ်ဲ႕၍ ေဟာၾကားေတာ္မူ၏။ အဂုၤတၱိဳရ္ပါဠိ ဆကၠနိပါတ္
ဆဠဂၤသုတၱံ၌
ပထမ ေ၀ဠဳက႑ကရြာသူ နႏၵမာတာသည္
အ႐ွင္သာရိပုတၱရာ ၊ အ႐ွင္မဟာေမာဂၢလာန္ အမႉးျပဳေသာ သံဃာေတာ္တို႔အား ဆဠဂၤဒါန ျပဳသင့္ေၾကာင္းကို ဗုဒၶသည္ ဒိဗၺစကၡဳျဖင့္
ျမင္ေတာ္မူပုံအက်ဥ္းကို ေဟာေတာ္မူ၏။
ဒုတိယ ဆဠဂၤဒါန၏ အဂၤါေျခာက္ပါးကို ခ်ဲ႕၍
ေဟာေတာ္မူ၏။ တတိယ ဒါယကာ၏ အဂၤါသံုးခ်က္၊ အလွဴခံ၏ အဂၤါ သံုးခ်က္ကို
ထပ္မံခ်ဲ႕၍ ေဟာေတာ္မူ၏။ ထိုသုတ္ႏွင့္
အလားတူ သုတ္မ်ားကိုလည္း သေခၤပ ၀ိတၱာရ အႏု၀ိတၱာရေဒသနာအစဥ္ျဖင့္ တန္ဆာဆင္၍ ေဟာၾကားေတာ္မူ၏။
{ အံ/၆/ပါ/ဆဠဂၤဒါနသုတၱံ/၂၉၅ -၂၉၆ }
( ၅ ) ေျဖဆို၍ေဟာျခင္း
ေမးျမန္းေလွ်ာက္ထားအားေသာ ပုစာၦ
အားေလွ်ာ္စြာ အေျဖ၀ိသဇၨနာထုတ္၍
ေဟာၾကားေတာ္မူ၏။ အဂုၤတၱိဳရ္ပါဠိေတာ္ ပဥၥကနိပါတ္ သုမနသုတၱံ ၌ သုမနာမင္းသၼီးသည္ ျမတ္ဗုဒၶအား ဤသို႔ ေမးျမန္းေလွ်ာက္ထား၏။ သဒၶါ ၊သတိ၊ပညာ တူမွ်ေသာ ျမတ္ဗုဒၶ၏ တပည့့္ႏွစ္ဦးတြင္ တစ္ဦးသည္ အလွဴဒါနျပဳ၏။
တစ္ဦးသည္ မျပဳ။ ထိုပုဂၢိဳလ္ႏွစ္ဦး၏ ထူးျခားခ်က္ကား အဘယ္သို႔ပါနည္းဘုရား။ ျမတ္ဗုဒၶသည္ ထိုအေမးပုစၦာအားေလွ်ာ္စြာ ထိုပုဂၢိဳလ္ႏွစ္ဦး၏ ထူးျခားခ်က္ကို ေဟာၾကားေတာ္မူ၏။
ထိုသုတ္ႏွင့္အလားတူေသာ သုတ္တို႔ကိုလည္း ပုစာၦႏု႐ူပေဒသနာျဖင့္ ေဟာၾကားေတာ္မူ၏။
{ အံ/၅/ပါ/သုမနသုတၱံ။ }
( ၆ ) အေမးအေျဖ ယွဥ္တြဲ၍ေဟာျခင္း
ျမတ္ဗုဒၶသည္ တရားနာပုဂၢိဳလ္တို႔အား ေမး၍ တရားနာပုဂၢိဳလ္တို႔ကိုပင္ ျပန္လည္ေျဖၾကားေစလ်က္ ပုစာၦ ၀ိသဇၨနာယွဥ္တြဲပါ၀င္ေသာ
တရားေတာ္ကို ေဟာၾကားေတာ္မူ၏။
၀ိနည္းပါဠိေတာ္ မဟာ၀ဂ္ အနတၱလကၡဏသုတၱံ
၌ ႐ူပံ ဘိကၡေ၀ နိစၥံ၀ါ အနိစၥ၀ါတိ ဟု
ျမတ္ဗုဒၶ ေမး၍ အနိစၥံ ဘေႏၱ ဟု ပဥၥ၀ဂၢီတို႔ကေျဖၾကားၾကသည္။ ထို႔ေနာက္ အနိစၥျဖစ္ပုံကို
ျမတ္ဗုဒၶသည္ ဆက္လက္ေဟာၾကားေတာ္မူ၏။ ဤနည္းျဖင့္ အေမးအေျဖပါ၀င္ေသာ တရားေဒသနာေတာ္ကို ေဟာၾကားေတာ္မူ၏။
ထိုသုတ္ႏွင့္အလားတူေသာ သုတ္တို႔ကိုလည္း
ပုစာၦ ၀ိသဇၨနာ ယွဥ္တြဲပါ၀င္ေစလွ်က္
ေဟာၾကားေတာ္မူ၏။
( ၇ ) အေမးစကားခ်ီ၍ ေဟာေတာ္မူျခင္း
ျမတ္ဗုဒၶသည္ ထုိထိုသုတ္ အဘိဓမၼာ ပါဠိေတာ္
တို႔၌ မိမိဘာသာ ေမးခြန္းစကားျဖင့္ စတင္၍ လိုအပ္ေသာ တရားစကားတို႔ကို ေျဖဆိုေဟာ
ၾကားေတာ္မူ၏။ အဂုၤတၱိဳရ္ပါဠိေတာ္ ပဥၥကနိပါတ္ အကၡမသုတၱံ၌ ကထဥၥ ဟူေသာ ေမးခြန္းကို
အစခ်ီ၍ ေမးခြန္းပုစၧာဆင္ေတာ္မူ၍ ေဟာၾကားေတာ္မူ၏။ ႐ူပ၊ သဒၵ၊ ဂႏၶ၊ ရသ၊ ေဖာ႒ဗၺတို႔ကို သည္းမခံႏိုင္ပုုံ၊ ၾကံ့ၾကံ့မခံႏိုင္ပုံကို ေဟာၾကား
ေတာ္မူ၏။
{ အံ/၅/ပါ/အကၡမသုတၱံ/၁၃၈။ }
ကတမာနိ.ကတေမဟိ.ကတေမာပန စသည္ျဖင့္ အေမးစကားခ်ီ၍ ေဟာၾကားေသာသုတ္တို႔သည္ မ်ားစြာရိွကုန္၏။ အဘိဓမၼာပါဠိေတာ္၌
ကေတေမ ဓမၼာ ကုသလာ ဟု ေမးခြန္းကိုအစခ်ီ၍ ကုသိုလ္တရားကို ထုတ္ေဖာ္ေဟာၾကားေတာ္မူ၏။ ကတေမာ တသၼႎသမေယ ဖေႆာ ေဟာတိ ဟု ေမးခြန္းကိုအစခ်ီ၍ ဖႆတရား၏ သ႐ုပ္ကို
ဆက္လက္ေဟာၾကားေတာ္မူ၏။ ဤသို႔စသည္ျဖင့္ အဘိဓမၼာပါဠိေတာ္၌ ေမးခြန္းကိုအစခ်ီ၍ လိုအပ္ေသာတရားကို ဌာနမ်ားစြာ၌ ေဟာၾကားေတာ္မူ၏။
{ အဘိ/ပါ/၁/၁၇ . ၈ ။ }
( ၈ ) ဘုရားႏွစ္ဆူ အေမးအေျဖျပဳ၍ေဟာၾကားျခင္း
ပကတိျမတ္ဗုဒၶသည္ နိမၼိတဘုရား႐ွင္ႏွင့္
အေမးအေျဖျပဳ၍ ခက္ခဲနက္နဲသိမ္ေမြ႕ေသာ တရားေတာ္ကို ေဟာၾကားေတာ္မူ၏။ မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၉ ခုႏွစ္ ၊ ၀ါဆိုလျပည့္ေန႔ ၊
( ျမတ္ဗုဒၶ ၆ ၀ါ ရရိွေသာအခါ ) ျမတ္ဗုဒၶသည္ သာ၀တၳိျပည္ က႑သရက္ပင္အနီး၌ ယမိုက္ျပာဋိဟာကို ျပေတာ္မူရာ ေရာက္႐ွိလာေသာ ဘုရား႐ွင္ႏွစ္ဆူတို႔ အ့ံဖြယ္ေတာ္ ယမိုက္ျပာဋိဟာ တန္ခိုးျပေတာ္မူ၏။
ဘုရား႐ွင္ႏွစ္ဆူတို႔သည္ အျပန္အလွန္
အေမးအေျဖျပဳ၍ နက္နဲသိမ္ေမြ႕ေသာ
တရားေတာ္ကို ေဟာၾကားေတာ္မ၏။
ဤေဒသနာေတာ္မ်ဳိးကား အလြန္ေတြ႕ၾကံဳခဲေသာ ေဒသနာမ်ဳိးေပတည္း။
{ ဓမၼပဒ/ ႒/ဒု/၁၄၀။ }
( ၉ ) သင့္ေလွ်ာ္ သက္ဆိုင္ေသာ
တန္ခိုးဖန္ဆင္းေတာ္မူ၍ ေဟာျခင္း
ေဟာၾကားမည့္တရားေတာ္ႏွင့္ သင့္ေလ်ာ္ေသာ တန္ခိုးဖန္ဆင္းေတာ္မူ၍ တရားနာပုဂိၢဳလ္
သႏၱာန္၌ရိွေသာ မာန စသည္ကို ပယ္ေဖ်ာက္၍ တရားေတာ္ကို ဆက္လက္ေဟာၾကားေတာ္မူ၏။ ထိုေဒသနာေတာ္ကား
ေခမာမိဖုရားခြၽတ္ခန္း၊ ႐ူပနႏၵာေထရီ
ခြၽတ္ခန္းတို႔၌ ထင္႐ွား၏။ အလြန္လွပေသာ အပ်ဳိစင္တစ္ေယာက္ ယပ္ခပ္ေနပုံ၊
တျဖည္းျဖည္း အိုသြားပုုံ ၊ လူနာျဖစ္လာပုုံ၊ ေသဆုံးသြားပုံကို ဖန္ဆင္းျပၿပီးမွ
တရားေဟာၾကားေတာ္မူ၏။
စူဠပန္ရဟန္းကိုလည္း
ျဖဴစင္သန္႔႐ွင္းေသာ ပု၀ါပိုင္း ဖန္ဆင္းေပးၿပီးမွ တရားေဟာၾကားေတာ္မူ၏။
သာ၀တၳိျပည္၌ မဂၤလာဦးဆြမ္းကပ္ပြဲ က်င္းပရာ သတိုးသၼီးသည္ ဘုရားအမႉးရိွေသာ သံဃာေတာ္မ်ားအတြက္ ေရစစ္ျခင္း၊ ဆြမ္းပြဲမ်ား စီစဥ္ျခင္း
စေသာ ေ၀ယ်ာ၀စၥအမႈကို ျပဳလုပ္လႈပ္႐ွားေန၏။ မဂၤလာ သတိုးသားကား သူမကိုသာ တစိမ့္စိမ့္ၾကည့္႐ွဳ႕ၿပီး ေ၀ယ်ာ၀စၥအမႈကို မျပဳလုပ္ဘဲ
ေနေလ၏။ ထိုအခ်ိန္ သတိုးသားသည္ သတိုးသၼီး၏ လက္ကိုဆြဲရန္ တကဲကဲ ၾကံစည္ေနသျဖင့္ ျမတ္ဗုဒၶသည္ သတိုးသၼီးကို မျမင္ရေအာင္ ဖန္ဆင္းလိုက္၏။ ၿပီးမွ နတၳိ ရာဂသေမာ အဂၢိ ရာဂႏွင့္တူေသာ မီးသည္ မရိွ။
နတၳိ ေဒါသသေမာ ကလိ ေဒါသႏွင့္တူေသာ အျပစ္ မရိွ။
နတၳိ ခႏၶသမာ ဒုကၡာ ...ခႏၶာကိုယ္ႏွင့္တူေသာ
ဆင္းရဲတို႔သည္ မရိွကုန္။
နတၳိ သႏၱိပရံ သုခံ ... နိဗၺာန္ထက္လြန္ျမတ္ေသာ ခ်မ္းသာမရိွေပ။
ဤသို႔တရားေတာ္ကို ေဟာၾကားေတာ္မူေသာအခါ သတိုးသား သတိုးသၼီး ႏွစ္ဦးစလုံး ေသာတာပန္ တည္သြားၾက၏။ ထိုအခါ ျမတ္ဗုဒၶသည္ သတိုးသၼီးကို မျမင္ေအာင္ဖန္ဆင္းထားေသာ
တန္ခိုးေတာ္ကို ႐ုပ္သိမ္းေတာ္မူေလ၏။ ဤသို႔လည္း လိုအပ္ေသာ တန္ခိုးဖန္ဆင္းျခင္း
ကို ျပဳေတာ္မူ၍ တရားေဟာၾကားေတာ္မူ၏။
{ ဓမၼပဒ /႒/ဒု/၁၆၉။ }
ေဆာင္ပုဒ္
သာ၀တၳိမွာ ၊ တစ္ခ်ိန္ခါက၊ မဂၤလာဆြမ္း၊
ကပ္လွဴဒါန္းေသာ္၊ ဆြမ္းပန္းကပ္ရာ၊
လွဴဒါန္း႐ွာေသာ၊ မဂၤလာသတိုးသမီး၊
႐ႈ႕မၿငီးကို၊ ၾကည့္ၿပီးေနျငား၊
သတိုးသားကား၊ စိတ္အားကဲလြန္၊
ခ်စ္စိတ္မႊန္ၿပီး၊ လက္လြန္ေျခလြန္၊
အေနကြၽန္သို႔ ၊ မူဟန္မလွ၊ ဟန္ပန္ျပသျဖင့္၊ ဗုဒၶဘုရား၊ တန္ခိုးအားျဖင့္၊ မယားအလွ၊
မျမင္ရေအာင္ ၊ ကြယ္ပၿပီး၍၊ နတၳိ ရာဂ၊
စသည္ ဂါထာ၊ မိန္႕ခြန္းျဖာသည္၊
ေမာင္ခ်စ္သာလည္း ေသာတာပန္၊ မယ္ခ်စ္သာလည္း ေသာတာပန္ ျဖစ္ရေပသကိုး ။ ။
( ၁၀ ) ဥပမာ ( ႏႈိင္းယွဥ္ခ်က္ ) ကိုျပ၍ တရားသေဘာ ထင္ျမင္လာေအာင္ ေဟာၾကားျခင္း
ဆက္လက္၍ ေဖာ္ျပပါမည္ ။
REF:Credit to Orginnal Writer
No comments:
Post a Comment